مطالعه بعضی از جنبههای بیولوژیکی و مدیریت کنترل تلفیقی مگس گلرنگ در ایران

    کریم سعیدی1 *، نور آزورا آدم1 ، زولکفلی عمر1 ، فایزا آبوود2   1- گروه گیاهپزشکی ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه پوترا، مالزی   2- دانشکده جنگل، دانشگاه پوت را ، مالزی   * نویسنده مسئول : [email protected]       تاریخ دریافت : 5/11/89 تاریخ پذیرش: 1/2/90       چکیده   مگس گلرنگ Acanthiophilus helianthi Rossi (Diptera: Tephritidae) یکی از آفات مهم گلرنگ است که به علت میزان باروری بالا و رفتار مخفی لاروها، مدیریت کنترل آن یک چالش است. اجزاء برنامه مدیریت کنترل تلفیقی مگس گلرنگ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گچساران از آبان ماه 1388 تا تیر ماه 1389 بررسی شد. به منظور مطالعه چرخه زندگی آفت تحت شرایط آزمایشگاهی، قوزه‌های آلوده گلرنگ جمع آوری شدند. دوره پیش از تخم گذاری مگس‌های ماده 1 ± 8/5 روز و میانگین باروری 2/3 ± 27 تخم بود. مگس‌های ماده تخم‌های خود را بر روی براکته‌های قوزه‌های گلرنگ به صورت انفرادی و یا دسته های 3 تا 18 عددی می ‌ گذارند. دوره انکوباسیون تحت شرایط مزرعه و آزمایشگاه به ترتیب 6/0 ± 8/3 و 6/0 ± 4/3 روز بود. طول دوره لاروی (سه سن لاروی) 10-7 روز بود. مگس‌های نر زودتر از ماده‌ها در طبیعت ظاهر می‌شوند اما طول دوره زندگی مگس‌های بالغ ماده (3 ± 12) روز بود که بطور معنی‌داری بیشتر از طول دوره زندگی مگس‌های بالغ نر (‌1 ± 8 روز‌) می‌باشد. نسبت جنسی نر به ماده 28/1 : 1 بود. به منظور ارزیابی کارایی روش‌های مختلف کنترل یک آزمایش مزرعه‌ایی با پنج تیمار شامل: حشره کش‌ها، طعمه گذاری، کنترل زراعی، مدیریت کنترل تلفیقی و تیمار شاهد ( بدون کنترل) انجام و با هم مقایسه شدند. در مورد هر تیمار پارامترهای مختلفی شامل : وزن هزار دانه، درصد روغن، درصد بذور صدمه دیده و میزان عملکرد محاسبه شد. نتایج نشان داد که تیمارهای مدیریت کنترل تلفیقی و حشره‌کش‌ها به ترتیب با 1850 و 1723 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد و با کمترین میزان خسارت به ترتیب (‌5 و 8 درصد‌) بودند. از آنجائیکه استفاده از حشره‌کش‌های انتخابی یکی از مهمترین ابزارهای مدیریت کنترل تلفیقی است، لذا کارایی شش حشره کش بر علیه مگس گلرنگ آزمایش شد. نتایج نشان داد که در میان این شش حشره کش، آندوسولفان موثرترین حشره کش بوده و بعد از آن به ترتیب حشره کش‌های کلرپیریفوس و مونوکروتوفوس قرار گرفتند.